Arıcılık ve bal üretiminde dünyada ilk sıralarda yer alan ülkemizde Kafkas arısı ve balı da birçok özelliği ile öne çıkıyor. Ardahan ve Artvin’de yapılan üretim, bölgede nüfus yoğunluğunun az olması, tarım ilacı kullanılmaması ve ürünlerin mineral maddeler bakımından zenginliğiyle dikkat çekerken, bu özel ırkın saf olarak korunabilmesi için Kafkas Arısı Üretim, Eğitim ve Gen Merkezi Müdürlüğü tarafından önemli çalışmalar yürütülüyor. Biz de ülkemiz arıcılığında önemli bir yere sahip olan Kafkas arısı ve ürünleri ile ilgili çalışmalara yönelik sorularımızı Ardahan’da bulunan Kafkas Arısı Üretim, Eğitim ve Gen Merkezi Müdürü Sinan Aydın’a yönelttik.
Öncelikle Kafkas arısı ve balının özelliklerinden söz eder misiniz?
Ardahan ve Artvin illeri genetik materyal olan Kafkas arı ırkının gen merkezi olarak ilan edildi. Bu amaçla ırkın saf olarak korunabilmesi için her iki il Bakanlığımız tarafından “izole bölge” ilan edildiğinden bu illerimize diğer illerden arı kolonisi ve ana arı girişleri tamamen yasaklanmış durumda. Bu iki il içerisinde ise Ardahan Posof ilçemizin tamamı ile Artvin ili Borçka ilçesi Camili beldesinin tamamı ayrıca izole bölge yapılarak koruma sağlanmakta. Kafkas arısının anavatanı Kafkasya’dır. Bütün arı ırklarında olduğu gibi bu ırkda adını (Apis Mellifera Caucasian), binlerce yılda oluştuğu coğrafi bölgeden almıştır. Dünyada yetiştiriciliği en fazla tercih edilen üç arı ırkından birisidir. Türkiye’de Kuzey Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz’in bir kısmında yaygın olarak bulunmaktadır. Kuvvetli koloniler teşkil ederler. İyi bir yavru yetiştiricisidir. Kıştan zayıf çıkarlar. İlkbaharda gelişme başlar, gelişme yavaş seyreder koloni yaz ortasında en yüksek gücüne ulaşır. Koloninin güçlü olduğu zamanlarda ana arının günlük yumurtlama kapasitesi 1000-1500 adede kadar ulaşabilir. Petek üzerinde sessiz olup, sakin bir ırktır. Hırçın ve sokucu değildirler. Düzgün ve koyu renkli gömeç yaparlar ve sırlarlar.
Diğer arı ırklarına göre propolis toplama yeteneği fazladır, özellikle nösema gibi bazı hastalıklara karşı hassas olduğu gibi Avrupa yavru çürüklüğü gibi hastalıklara da dirençli bir arı ırkımızdır. Yüksek rakımlarda verimlidir. Kitin tabakası esmer renkte olup geçit formlarında ilk halkada kahverengi lekeler vardır. Kıllarda gri renk baskındır. Erkeklerin göğüs renkleri siyahtır. Kafkas arı ırkının dağ tipinde hakim renk gri iken ova tipi olan Apis Mellifera Remipes geçiş formlarında kahverengidir. Dil uzunlukları 6,6 – 7,4 mm arasında değişir. Ortalama 7.2 mm dil uzunluğu ile bal arıları arasında en uzun dile sahip arı ırkıdır. Uzun dilli sayesinde, derin tüplü çiçeklerin nektar kaynaklarından en iyi istifade edebilen bal arısıdır.
Diğer arı ırklarına göre daha düşük sıcaklıklarda etkili bir nektar ve polen toplama yeteneğine sahiptirler. Çok erken saatlerde çıkarlar ve çiçeklerdeki nektar katılaşmadan toplarlar. Çok güçlü nektar toplama davranışları yağmacı karakterini artırmıştır.
